Evropsko prvenstvo u fudbalu 1960 – Kup Evropskih Nacija

Nakon Drugog svetskog rata koji je duboko potresao Evropu, fudbal je bio jedan od načina da se prevaziđu tegobne posledice ratnih zbivanja. Sport koji je bio popularan i pre rata sada je dobijao svoje nove okvire organizacije, a ono o čemu se više godina pričalo je organizacija turnira na kojem će učestvovati evropske reprezentativne selekcije. Interesantno je da je Evropa poslednji od kontinenata na kojem je to učinjeno. Prvo Evropsko prvenstvo je dobilo svoju realizaciju u organizaciji Francuske koja je od 6. do 10. jula 1960. godine bila domaćin ovog istorijskog događaja koje se na početku zvalo Kup evropskih nacija.

Foto: unsplash.com.

Kvalifikacije

U kvalifikacijama za ovo takmičenje učestvovalo je 17 evropskih selekcija. Čehoslovačka je u preliminarnoj rundi pobedila Republiku Irsku, te se tako našla u osmini finala sa reprezentacijama Sovjetskog Saveza, Mađarske, Francuske, Grčke, Rumunije, Turske, Norveške, Austrije, Bugarske, Istočne Nemačke, Portugalije, Poljske, Španije, Danske kao i Jugoslavije. U osmini finala su se igrale dve utakmice, a u njima je Sovjetski Savez bio bolji od Mađarske, Francuska je bila bolja od Grčke, Rumunija je pobedila Tursku, Austrija je savladala Norvešku, Portugal je pobedio Istočnu Nemačku, Španija je bila bolja od Poljske, Čehoslovačka je savladala Dansku, a Jugoslavija je posle dve utakmice bila bolja od Bugarske.

U četvrtfinalnim mečevima koje su odigrani tokom 1959. i 1960. godine, Francuska je pobedila Austriju 9:4, Čehoslovačka je dobila Rumuniju 5:0, Jugoslavija je pobedila Portugaliju 6:3 dok je Sovjetski Savez prošao na Evropsko prvenstvo bez borbe jer je Španija odbila da putuje na utakmicu.

Zemlja domaćin

Francuska je bila domaćin reprezentacijama u dva grada – to su bili Pariz i Marsej. Utakmice su bile odigrane na stadionima “Park prinčeva” i “Velodrom”, a na svakom od njih su bila odigrana po dva susreta.

Ekipe učesnice

Na ovom Prvenstvu su učestvovale četiri reprezentacije: to su bile domaćin Francuska, Čehoslovačka, Sovjetski Savez i Jugoslavija. Interesantno je da su reprezentaciju Jugoslavije u Francuskoj predvodili sa trenerske klupe Aleksandar Tirnanić i Ljubomir Lovrić, a da su se u timu, između ostalog našli i Milutin Šoškić, Vladimir Durković, Fahrudin Jusufi, Tomislav Crnković, Dušan Maravić, druga “Zvezdina zvezda” Dragoslav Šekularac, Branko Zebec, Bora Kostić, Milan Galić, Vladica Kovačević i Todor Veselinović.

Nokaut faza

U polufinalnim utakmicama sastale su se reprezentacija Francuske i Jugoslavije odnosno Čehoslovačke i Sovjetskog Saveza. Reprezentacija domaćina je 6. jula ugostila Jugoslaviju na “Parku prinčeva” u Parizu pred više od 25.000 ljudi, a Jugoslavija je prva došla u vođstvo u ovoj utakmici. Strelac je bio Galić u 11. minutu. No, samo minut kasnije izjednačio je Vensan. Hete je u 43. minutu doneo prednost Francuskoj da bi tu prednost uvećao Visnevski u 53. minutu. Tada se činilo da je Francuska bliža konačnoj pobedi. No, već u 55. minutu Žanetić je smanjio na 3:2, ali je već u 62. minutu Hete ponovo postigao gol, i tako doneo svojoj reprezentaciji dva gola prednosti. Sigurno je da u tom trenutku nije bilo nikog na stadionu ko nije pomislio da će Francuska ući u finale ovog istorijskog takmičenja. No, igrači Jugoslavije nisu tako razmišljali, te su načinili jedan od najvećih preokreta u istoriji evropskih prvenstava. U četiri minuta su postignuta tri gola za potpuni preokret. Prvo je u 75. minutu Knez smanjio na 4:3 da bi Jerković golovima u 78. i 79. minutu doneo prednost Jugoslaviji od 5:4. Do kraja utakmice je ostao ovaj rezultat, te se Jugoslavija plasirala u finale.

U drugom polufinalu sastale su se reprezentacije Čehoslovačke i Sovjetskog Saveza na stadionu “Velodrom” pred 25.000 ljudi. Ovde nije bilo toliko napetosti kao u prvom polufinalu jer je Sovjetski Savez ubedljivo pobedio rezultatom 3:0. Strelci su bili Ivanov u 34. i 56. minutu i Ponedeljnik u 66. minutu.

Finale i utakmica za treće mesto

U meču za treće mesto Čehoslovačka je pobedila domaćina Francusku na stadionu “Velodrom” u Marseju rezultatom 2:0, a strelci su bili Bubnik u 58. minutu i Pavlovič dva minuta pre kraja utakmice. U finalu se reprezentacija Jugoslavije sastala sa reprezentacijom Sovjetskog Saveza, a meč je bio odigran na “Parku prinčeva” u Parizu. Galić je doveo reprezentaciju Jugoslavije u vođstvo u 43. minutu, a sa tim vođstvom se i otišlo na poluvremene. No, samo četiri minuta nakon početka drugog poluvremena, Sovjetski Savez je izjednačio, a strelac je bio Metreveli. Do kraja utakmice nije bilo promene rezultata, te je nakon 90 minuta stajalo 1:1 na semaforu, te je samim tim utakmica otišla u produžetke. Tamo je Sovjetski Savez uspeo da preko Ponedeljnika postigne još jedan gol i to u 113. minutu, i na taj način dođe do velike pobede konačnim rezultatom 2:1.

Pariz, domaćin prvog finala. Foto: unsplash.com.

Statistike i rekordi

U timu ovog Evropskog prvenstva našli su se čuveni golman Sovjetskog Saveza, Lav Jašin, a pored njega ovu ekipu su činili i Ladislav Novak i Jozef Mazopust iz Čehoslovačke, Vladimir Durković, Milan Galić, Bora Kostić i Dragoslav Šekularac iz Jugoslavije, a iz zemlje pobednika su se pored Jašina našli i Valentin Ivanov, Igor Neto, Slava Metreveli i Viktor Ponedeljnik.

Kada su u pitanju najbolji strelci, u Francuskoj je tu titulu ponelo čak pet igrača jer je svaki od njih postigao po dva gola. U pitanju su bili igrači Sovjetskog Saveza, Valentin Ivanov i Viktor Ponedeljnik, igrači Jugoslavije Dražen Jerković i Milan Galić, kao i reprezentativac domaćina Francuske, Fransoa Hete.

Nasleđe i uticaj

Važno je napomenuti da je ovo Evropsko prvenstvo ušlo u istoriju kao prvo, i kao takmičenje koje je postavilo temelj za budućnost evropskog reprezentativnog fudbala. Ovo će u narednim decenijama postati jedno od najvećih fudbalskih takmičenja na svetu koje će postati važno svim reprezentacijama koje učestvuju u njemu zbog prestiža koje pobednik nosi osvajanjem titule evropskog prvaka.

Zanimljivosti

Ono što je interesantno za ovo prvo Evropsko prvenstvo je da mnoge reprezentacije nisu uopšte ni biie zainteresovane da igraju kvalifikacije za ovo takmičenje, te su tako tadašnji ljubitelji fudbala ostali uskraćeni da na njemu vide fudbalere iz Zapadne Nemačke, Italije, Holandije, Belgije, Švedske i Švajcarske.