Evropsko prvenstvo u fudbalu 1968.

Uvertira za treću smotru najboljih evropskih reprezentacija na Starom kontinentu, koja je održana 1968. godine, bila je i zvanična promena imena takmičenja. U prva dva izdanja reprezentacije su se takmičile pod zvaničnim nazivom Kup evropskih nacija, a od 1968. ovo takmičenje i zvanično nosi naziv Evropsko prvenstvo po kojem je svima i poznato. Popularnost takmičenja je posle dva održana turnira, kojima su prethodile kvalifikacije, značajno porasla, te su sada mnoge selekcije želele da učestvuju u kvalifikacijama. Stoga je format takmičenja donekle promenjen, ali ono što je ostalo isto je da su na završni turnir odlazile četiri najbolje reprezentacije. Domaćin tog turnira je bila Italija i u tri njena grada su se igrale utakmice koje su na kraju i odredile novog reprezentativnog prvaka Evrope.

Kvalifikacije

U kvalifikacijama za ovo Evropsko prvenstvo učestvovala je 31 nacionalna selekcija, a ono što je kuriozitet je da je i selekcija Zapadne Nemačke odlučila da se prijavi i tako pokuša da dođe do evropskog trona. Za razliku od prethodnih kvalifikacija, ove su morale da budu prilagođene velikom broju reprezentacija, te je odlučeno da se one podele u osam grupa, a pobednici grupa su prolazili u četvrtfinalne okršaje. U toj fazi su se našle reprezentacije Španije, Bugarske, Sovjetskog Saveza, Mađarske, Italije, Francuske, Engleske i Jugoslavije.

U toj rundi takmičenja, Italija je u dvomeču bila bolja od Bugarske, i tako sebi obezbedila mesto na trećem Evropskom prvenstvu. Isto su uspele da urade i reprezentacije Sovjetskog Saveza (pobeda u duelu protiv Mađarske), Engleske (pobedili branioca titule, Španiju) i Jugoslavije, koja je na ubedljiv način eliminisala Francusku. Zanimljivo je da je Italiji i Engleskoj ovo bio debitantski nastup na završnim turnirima evropskih prvenstava.

Foto: unsplash.com.

Zemlja domaćin

Italijanski fudbalski savez je odlučio da ugosti četiri reprezentacije u tri grada, tako da su mečevi igrani ne samo u Rimu, nego i u Napulju i Firenci. U Rimu se igralo na stadionu “Olimpiko”, Napulj je svoje gostoprimstvo pružio na stadionu “San Paolo” dok se u Firenci igralo na “Komunaleu”.

Ekipe učesnice

Na završni turnir trećeg Evropskog prvenstva plasirale su se selekcije Sovjetskog Saveza, Jugoslavije, Italije i Engleske. Reprezentacija Jugoslavije je bila predvođena Draganom Džajićem, pored njega tu su se nalazili i Ivica Osim, Ilija Petković, Blagoje Paunović, Ilija Pantelić, a kapiten je bio Mirsad Fazlagić. Na trenerskoj klupi je sedeo legendarni Rajko Mitić, te je Jugoslavija veoma odlučno došla na ovaj turnir.

Nokaut faza

U polufinalnim duelima viđene su utakmice između domaćina Italje i Sovjetskog Saveza, odnosno Jugoslavije i Engleske. Italijani su dočekali sovjetske reprezentativce u Napulju, a to je utakmica koja će ući u istoriju evropskih prvenstava. Nakon devedeset minuta, rezultat je bio 0:0, pa su igrani produžeci. I nakon dodatnih 30 minuta rezultat je bio isti, pa je pobednik meča odlučen – bacanjem novčića. To je bio prvi put da se pobednik određuje na ovaj prilično neobičan način, a tako nešto više nije ponavljano. U ovome je više sreće imala Italija, te je domaćin uspeo da izbori plasman u finale.

U drugom polufinalu Jugoslavija je u Firenci dočekala reprezentaciju Engleske. Englezi su na šampionat došli kao aktuelni svetski prvaci, i sigurno su nosili titulu favorita, i selekcije kojoj su se davale velike šanse da postane i evropski prvak. No, reprezentativci Jugoslavije očigledno nisu bili tog mišljenja, te su uspeli da savladaju ekipu predvođenu Benksom, Murom, Čarltonom i ostalima. Jedini strelac je bio Dragan Džajić i to u 86. minutu.

Finale i utakmica za treće mesto

Stadion Olimpiko u Rimu na kojem je dva puta igrano finale 1968. godine. Foto: unsplash.com.

Poražene reprezentacije iz polufinalnih mečeva, Engleska i Sovjetski Savez, sastale su se u borbi za treće mesto 8. juna 1968. godine. Utakmica je odigrana na stadionu “Olimpiko” u Rimu, a Englezi su uspeli da dođu do pobede. Rezultat je bio 2:0, a strelci za “Gordi Albion” su bili legendarni Bobi Čarlton i Džefri Harst.

A, onda je na red došlo i veliko finale, i prilika generacije za reprezentaciju Jugoslavije. Bio je to čudan meč, za koji mnogi smatraju da je morao da pripadne Jugoslovenima, ali na kraju ipak nije tako bilo. Džajić je doveo reprezentaciju Jugoslavije u vođstvo u 39. minutu i taj rezultat je bio aktuelan sve do 80. minuta kada je Domengini uspeo da izjednači. Utakmica je završena rezultatom 1:1, a isti rezultat je bio i nakon produžetaka. To je tada značilo da će se igrati ponovljeni susret, što se i dogodilo dva dana kasnije.

Italijani su u novi meč ušli svežiji, sa više novih igrača, i to jedna od stvari koja je i presudila da ga na kraju i dobiju. Pred ne baš popunjenim tribinama stadiona “Olimpiko”, Italijani su poveli golom Rive u 12. minutu da bi to vođstvo na 2:0 povećao Anastasi. To će biti i konačan rezultat ovog ponovljenog finala nakon kojeg su se Italijani okitili titulom evropskog prvaka.

Statistike i rekordi

U Italiji je u četiri meča postignuto samo sedam golova, te je shodno tome najbolji strelac mogao da bude i igrač koji je postigao samo dva gola, a to je ovde bio slučaj sa Draganom Džajićem. Za njega se našlo mesto i u najboljem timu prvenstva, a tu su još bili i Dino Zof, Faketi, Macola, Domengini i Riva iz Italije, Fazlagić i Osim iz Jugoslavije, Mur i Harst iz Engleske i Šesternjov iz Sovjetskog Saveza.

Nasleđe i uticaj

Za ovo Evropsko prvenstvo je do tada pokazano najviše interesovanja od strane evropskih fudbalskih saveza, što je značilo da je takmičenje, sa kojim se krenulo osam godina ranije, dobilo podršku među fudbalskim zvaničnicima i da su svi hteli da učesvuju na njemu i budu najbolji.

Zanimljivosti

Sudija koji je sudio finale Svetskog prvenstva dve godine ranije, odnosno 1966. u Engleskoj između Engleske i Nemačke, Gotfrid Dinst, je sudio i prvi meč finala između Italije i Jugoslavije. Interesantno je da mu je dodeljeno da sudi još jedno finale i to samo dve godine nakon verovatno najkontroverznijeg finala u istoriji svetskih prvenstava, u kojem je Engleska pobedila rezultatom 4:2, a u kojem je priznao treći gol Englezima, zahvaljujući kojem su oni prelomili meč u svoju korist i osvojili titulu.