Evropsko prvenstvo u fudbalu 1976.

Peto Evropsko prvenstvo u fudbalu održano je između 16. i 20. juna 1976. u Jugoslaviji. To je bilo prvi put da se takmičenje, odnosno završni turnir najboljih evropskih reprezentacija, održava u ovom delu Evrope i bila je velika čast biti domaćin najboljim ekipama i istovremeno i probati da se dođe do titule evropskog prvaka u fudbalu pred domaćim navijačima.

Kvalifikacije

Format samog Prvenstva i kvalifikacija ostao je isti. Na završni turnir su išle četiri najbolje selekcije, a u kvalifikacijama su ukupno učestvovale 32 reprezentacije. Sve one su bile podeljene u osam grupa sa po četiri ekipe. Pobednici grupa su bile selekcije Čehoslovačke, Velsa, Španije, Holandije, Sovjetskog Saveza, Belgije, Zapadne Nemačke i Jugoslavije. Reprezentativci Jugoslavije su sjajno nastupili u prvoj fazi kvalifikacija pošto su zabeležili pet pobeda i samo jedan poraz u grupi, u kojoj su se još nalazile i ekipe Severne Irske, Švedske i Norveške.

U sledećem kolu kvalifikacija, koje su pobednicima donosile plasman na završni turnir, Jugoslavija je za protivnika dobila reprezentaciju Velsa. U prvoj utakmici je bilo 2:0 za Jugoslovene, a u revanšu je rezultat bio 1:1 i na taj način je Jugoslavija ponovo izborila plasman među četiri najbolje selekcije na Starom kontinentu. Što se ostalih mečeva tiče, Čehoslovačka je igrala protiv Sovjetskog Saveza i u prvoj utakmici ih pobedila sa 2:0. U drugom susretu je i ovde bilo nerešeno, ali 2:2, pa je Čehoslovačka isto našla svoje mesto među najboljim reprezentacijama. Jugoslaviji i Čehoslovačkoj se pridružila i Zapadna Nemačka koja je u dvomeču bila bolja od Španije, kao i reprezentacija Holandije koja je u dva susreta deklasirala Belgiju.

Zemlja domaćin

I fudbalska reprezentacija Jugoslavije je dočekala da bude domaćin velike fudbalske fešte na svom terenu. Igrama su to tadašnji jugoslovenski reprezentativci i više nego zaslužili, te su svi sa nestrpljenjem želeli da vide da li će domaći ljubimci uspeti da naprave iznenađenje i stignu do velikog trofeja. Utakmice su igrane u Beogradu i Zagrebu, na dva stadiona. U Beogradu su reprezentacije igrale na “Marakani”, a u Zagrebu na “Maksimiru”.

Foto: unsplash.com.

Ekipe učesnice

U Jugoslaviji su se za naslov evropskog prvaka borile domaćin Jugoslavija, Zapadna Nemačka, Čehoslovačka i Holandija. Titulu prvaka su branili reprezentativci Zapadne Nemačke i oni su sigurni bili prvi favorit na Prvenstvu. No, ne samo to – oni su dve godine ranije, na Svetskom prvenstvu koje je održano u njihovoj zemlji osvojili titulu svetskih prvaka pobedivši u finalu čuvenu selekciju Holandije, pa su u Jugoslaviju došli kao selekcija koja je bila u isto vreme i svetski i evropski prvak.

Nokaut faza

U polufinalnim utakmicama sastale su se selekcije Čehoslovačke i Holandije odnosno Jugoslavije i Zapadne Nemačke. U prvom duelu, odigranom 16. juna u Zagrebu, Čehoslovačka je igrala protiv Holandije. Čehoslovaci su u vođstvo došli u 19. minutu, a strelac je bio Ondruš. Kuriozitet ovog meča je da je izjednačenje doneo isti igrač, ali ovoga puta je to bio autogol kojim su Holanđani uspeli da izbore produžetke. Do samog kraja se nije naslućivalo koja bi selekcija mogla da se plasira u finale, a onda je šest minuta pre kraja drugog produžetka reprezentativac Čehoslovačke Nehoda pogodio mrežu Holanđana, a definitivnu pobedu je potvrdio Veseli u 118. minutu.

No, sve ovo je bila samo predigra za utakmicu koju su svi u Jugoslaviji tada čekali. To je bio duel između Jugoslavije i Zapadne Nemačke. On je odigran dan kasnije, 17. juna u Beogradu. Jugoslavija je nastupila u sastavu Petrović, Buljan, Mužinić, Katalinski, Šurjak, Popivoda, Oblak, Aćimović, Jerković, Džajić i Žungul. Nemce je opet kao kapiten predvodio Franc Bekenbauer, a u njihovoj ekipi se našlo mesta i za Fogtsa, Vimera, Henesa i Ditera Milera, između ostalih. Jugoslavija je sjajno startovala u ovom meču.

Popivoda je u 19. minutu matirao Majera i tako doneo vođstvo od 1:0. U 30. minutu je već bilo 2:0 – fantastični Dragan Džajić je ovoga puta bio strelac i Jugoslavija je hrlila ka finalu. Poluvreme je završeno sa dva gola prednosti za Jugoslaviju, i činilo se da Zapadna Nemačka nema puno šansi. No, oni su u 64. minutu preko Flohea smanjili na 2:1, a u 82. minutu je Miler doneo i izjednačenje. Nakon 2:2 u regularnom delu meča, igrali su se produžeci. I tu se Jugoslavija držala gotovo do samog kraja. A, onda je na scenu stupio ponovo Diter Miler – prvo je postigao gol u 115. minutu da bi trijumf Zapadne Nemačke potvrdio još jednim golom u 119. minutu. Bio je to kraj nadanjima Jugoslavije da može do još jednog finala.

Finale i utakmica za treće mesto

U utakmici za treće mesto, Holandija je bila bolja od Jugoslavije nakon produžetaka. Holanđani su u prvom poluvremenu vodili sa 2:0, ali je Jugoslavija golovima Katalinskog i Džajića uspela da se vrati i izbori produžetke. Ali, u njima je Gels u 107. minutu postigao treći gol za Holandiju, i tako doneo svojoj selekciji treće mesto na Prvenstvu.

U finalu su se sastale selekcije Čehoslovačke i Zapadne Nemačke. Činilo se da Nemci neće imati težak posao naročito nakon što su uspeli da eliminišu Jugoslaviju. No, Čehoslovaci nisu bili takvog mišljenja i u 25. minutu su vodili sa 2:0, golovima Švehlika i Dobiaša. Sjajni Diter Miler je već u 29. minutu smanjio rezultat, a Nemci su se potpuno vratili u 89. minutu golom Helcenbajna. Čehoslovačka se ipak nije predavala, te je uspela da izbori penale. U njima je svih pet izvođača Čehoslovačke bilo precizno dok je kod Nemaca Henes promašio penal. To je značilo da je Čehoslovačka prvi put osvojila naslov evropskog šampiona.

Marakana, stadion na kojem je odigrano veliko finale 1976. godine. Foto: pixabay.com.

Statistike

Što se golgetera tiče, nema sumnje da je ovo Prvenstvo obeležio Diter Miler iz Zapadne Nemačke. On je bio najbolji strelac sa četiri pogotka, a našao se stoga i u timu Prvenstva. U njemu su još bili i njegovi saigrači, Bekenbauer i Bonof, reprezentativci Čehoslovačke Viktor, Ondruš, Pivarnik, Panenka, Polak i Nehoda kao i Holanđanin Krol i Dragan Džajić.

Zanimljivosti

Evropsko prvenstvo će sigurno ostati upamćeno po čehoslovačkom reprezentativcu Antonjinu Panenki koji je svojoj reprezentaciji doneo pobedu poslednjim pogotkom sa bele tačke u finalu. Ali, to nije bio običan udarac – Panenka je loptu samo malo podigao sa zemlje i lagano je plasirao po sredini gola! Od tada se takvo izvođenje penala zove baš po njemu.